مرورگرهای عامل: انقلابی در بازاریابی دیجیتال
وقتی مرورگرها یاد می‌گیرند فکر و عمل کنند، بازاریاب‌ها هم باید خودشان را وفق بدهند.
ردپای مدل‌های زبان بزرگ روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شه. این رو می‌تونید توی نرم‌افزارهای بهره‌وری، CRM ،ERP و حالا حتی تو خود مرورگرها هم ببینید. وقتی مرورگر شروع به فکر کردن و عمل کردن می‌کنه، میدانی که برای بهینه‌سازی اون تلاش می‌کنید، تغییر می‌کنه. این اتفاق روی نحوه پیدا کردن، تصمیم‌گیری و خرید مردم تأثیر مستقیم داره.
مایکروسافت نشون میده که این ردپا با چه سرعتی می‌تونه تو کارهای روزمره ما پخش بشه. این شرکت میگه تقریباً ۷۰ درصد از شرکت‌های حاضر در لیست Fortune 500 الان از Microsoft 365 Copilot استفاده می‌کنن. مایکروسافت همچنین از روند رو به رشدش از طریق داستان‌های موفقیت مشتریان و رویدادهای سال ۲۰۲۵ خبر میده. البته این آمار به معنی تعداد کاربران فعال روزانه در تمام محصولات نیست؛ بلکه بیشتر نشون‌دهنده نفوذ مایکروسافت تو شرکت‌های بزرگیه که از قبل مشتری‌اش بودن.
گوگل هم داره Gemini رو در تمام بخش‌های جستجو، Workspace و Cloud حسابی جا میندازه. گوگل به حضور پررنگ Gemini در حالت هوش مصنوعی (AI Mode) و AI Overviews در جستجو اشاره می‌کنه و ادعا داره که ماهانه میلیاردها بار به کمک هوش مصنوعی در Workspace به کاربراش کمک می‌کنه. گوگل همچنین به مشتریانی اشاره می‌کنه که در صنایع مختلف دارن از Gemini استفاده می‌کنن و از صرفه‌جویی قابل توجه در زمان طبق مطالعات انجام شده در Workspace گزارش میده. در زمینه آموزش هم، گوگل میگه Gemini for Education الان در دسترس بیش از ۱۰ میلیون دانشجوی کالج در آمریکاست.
شرکت‌های Salesforce و SAP هم دارن ایجنت‌های هوشمند رو وارد جریان‌های اصلی کسب‌وکار می‌کنن. Salesforce از Agentforce و مفهوم Agentic Enterprise (سازمان ایجنتیک) رونمایی کرده و آپدیت‌های سال ۲۰۲۵ اون روی کنترل و نظارت بر پیاده‌سازی گسترده ایجنت‌ها تمرکز داره. SAP هم Joule رو به عنوان دستیار هوش مصنوعی خودش معرفی کرده و در رویداد TechEd 2024، ایجنت‌های هوش مصنوعی مشارکتی رو به فرآیندهای کسب‌وکارش اضافه کرده و قراره در سال ۲۰۲۵ هم آپدیت‌های بیشتری منتشر کنه.
حالا با وجود این همه اتفاق، آیا باید از اینکه مرورگرها لایه بعدی این تحول باشن، تعجب کنیم؟
مرورگر ایجنتیک (Agentic Browser) چیست؟
یک مرورگر معمولی فقط صفحات و لینک‌ها رو به شما نشون میده. اما یک مرورگر ایجنتیک، محتوای صفحه رو تفسیر می‌کنه، زمینه (Context) رو درک می‌کنه و می‌تونه از طرف شما کاری رو انجام بده. می‌تونه بخونه، خلاصه‌سازی کنه، کلیک کنه، فرم‌ها رو پر کنه و وظایف رو تکمیل کنه. شما فقط نتیجه نهایی رو ازش می‌خواید و اون شما رو به اون نتیجه می‌رسونه.
مرورگر Comet از شرکت Perplexity خودش رو به عنوان یک مرورگر مبتنی بر هوش مصنوعی معرفی می‌کنه که برای شما کار می‌کنه. رویترز خبر عرضه اون و رقابتش برای به چالش کشیدن سلطه کروم رو پوشش داد و The Verge هم گزارش داد که Comet بعد از یک عرضه تدریجی، حالا برای همه به صورت رایگان در دسترسه.
امنیت، از همین حالا به عنوان یک مسئله جدی برای مرورگرهای ایجنتیک مطرح شده. تحقیقات مرورگر Brave، آسیب‌پذیری تزریق پرامپت غیرمستقیم (indirect prompt injection) در Comet و کارهای شرکت Guardio رو توصیف می‌کنه و پوشش خبری رسانه‌های تخصصی هم خطرات دستکاری شدن فرآیندهای مبتنی بر ایجنت رو برجسته کرده.
حالا هم OpenAI ChatGPT Atlas رو عرضه کرده؛ یک مرورگر که ChatGPT در هسته اون قرار داره و یک حالت ایجنت (Agent Mode) برای انجام دادن کارها داره.
چرا این موضوع برای بازاریابی مهمه؟
اگر مرورگر خودش دست به کار بشه، مردم کمتر کلیک می‌کنن و کارهای بیشتری رو درجا انجام میدن. این اتفاق مراحل کشف (Discovery) و تصمیم‌گیری رو فشرده می‌کنه و سطح انتظارات از محتوای شما رو برای انتخاب شدن، خلاصه‌سازی و اجرا شدن بالا می‌بره. تحلیل وب‌سایت Martech هم به این نکته اشاره داره که وقتی مرورگرها لایه‌های ایجنتیک و محاوره‌ای رو به میدون میارن، تجربه جستجو و کشف از نو تعریف می‌شه.
باید منتظر چهار تغییر بزرگ باشید.
جستجو و کشف (Search And Discovery)
جریان‌های کاری ایجنتیک، جستجوهای لیستی رو کاهش میدن. ایجنت تصمیم می‌گیره کدوم منابع رو بخونه، چطور اون‌ها رو جمع‌بندی کنه و با نتیجه نهایی چیکار کنه. هدف شما دیگه رتبه گرفتن نیست، بلکه اینه که توسط ایجنتی انتخاب بشید که داره بر اساس ترجیحات و محدودیت‌های کاربر بهینه‌سازی می‌کنه. این موضوع ممکنه حجم کلیک خام رو کاهش بده، اما ارزش «منبع اصلی بودن» برای یک جواب واضح و کاربردی رو بالا می‌بره.
محتوا و تجربه کاربری
محتوا باید برای ایجنت‌ها بهینه باشه (agent-friendly). این یعنی ساختار واضح، تیترهای قوی، متادیتای دقیق، خلاصه‌های کوتاه و مراحل مشخص. شما دارید برای دو نوع مخاطب می‌نویسید: انسانی که محتوا رو روزنامه‌وار می‌خونه و ایجنتی که باید محتوا رو تحلیل، اعتبارسنجی و بر اساس اون عمل کنه. شما به المان‌های وظیفه‌محور هم نیاز دارید. چیزهایی مثل چک‌لیست‌ها، راهنماهای گام‌به‌گام و جواب‌های کوتاه که ایجنت بتونه با خیال راحت ازشون استفاده کنه. اگه صفحه شما نسخه طولانی و کامله، المان بهینه‌شده برای ایجنت، نسخه کوتاه و مختصر همون محتواست. هر دوتاشون مهمن.
CRM و داده‌های شخص اول
ایجنت‌ها ممکنه بخش بیشتری از سفر مشتری رو مدیریت کنن. شما باید در مراحل اولیه با ارائه ارزش، رضایت کاربر رو جلب کنید. به APIهای تمیز و داده‌های ساختاریافته نیاز دارید تا ایجنت‌ها بتونن زمینه (Context) رو منتقل کنن، یک سشن جدید رو شروع کنن و بهترین اقدام بعدی رو فعال کنن. همچنین وقتی بعضی از اقدامات کاربر هرگز به صفحات سایت شما نمی‌رسه، باید رویدادها رو به شکل متفاوتی مدل‌سازی کنید.
اتریبیوشن و اندازه‌گیری
اگه یک ایجنت از داخل مرورگر سبد خرید رو پر کنه یا یک فرم رو تکمیل کنه، شما دیگه مسیرهای کلیک سنتی رو نمی‌بینید. باید رویدادهای مبتنی بر ایجنت رو تعریف کنید. انتقال اطلاعات بین ایجنت مرورگر و سیستم‌های برندتون رو ردیابی کنید و مدل‌های خودتون رو آپدیت کنید تا اعتبار بازدید و اقدام انجام شده توسط ایجنت‌ها هم لحاظ بشه. این همون درسیه که بازاریاب‌ها قبلاً از دستیارهای صوتی و چت‌بات‌ها یاد گرفتن. حالا مرورگرها این دینامیک رو برای همه کاربران عادی می‌کنن.
حالا باید چه کار کنیم؟
با محتوا شروع کنید
۱۰ تا از بهترین محتواهای خودتون در مراحل کشف و بررسی (discovery and consideration) رو بازبینی کنید. ساختارشون رو محکم‌تر کنید. خلاصه‌های کوتاه و قطعه کدهای وظیفه‌محور (task snippets) اضافه کنید که یک ایجنت بتونه با اطمینان ازشون استفاده کنه. هرجا که منطقی بود، نشانه‌گذاری اسکیما (Schema markup) اضافه کنید. تاریخ‌ها و اطلاعات مهم رو به طور واضح مشخص کنید. هدف شما شفافیت برای ماشین و جلب اعتماد برای انسانه. راهنمایی در مورد اهمیت این موضوع در اطلاعاتی که از مقاله Martech در بالا ذکر شد، وجود داره.
سیگنال‌های بهتری برای ماشین‌ها بسازید
هرجا که به درک بهتر محتوا کمک می‌کنه، از schema.org استفاده کنید. مطمئن بشید که فیدها، سایت‌مپ‌ها، Open Graph و داده‌های محصولتون کامل و به‌روز هستن. اگه APIهایی دارید که موجودی، قیمت، وقت ملاقات یا در دسترس بودن رو نشون میدن، اون‌ها رو به وضوح مستندسازی کنید و دسترسی توسعه‌دهنده‌ها رو ساده کنید.
سفرهای مشتری مبتنی بر ایجنت رو ترسیم کنید
یک فلو یا جریان کاری ساده از نحوه عملکرد حوزه کاری خودتون رو وقتی که مرورگر نقش دستیار رو بازی می‌کنه، ترسیم کنید. پرس‌وجو، جمع‌بندی، انتخاب، اقدام، انتقال و در نهایت تبدیل (Conversion). بعد تصمیم بگیرید که در کدوم مرحله می‌تونید ارزش اضافه کنید. این فقط مربوط به سئو نیست؛ بلکه در مورد اینه که یک ایجنت بتونه شما رو فراخوانی کنه تا به یک نفر کمک کنید یک کار رو با دردسر کمتری تموم کنه.
در معیارهاتون تجدید نظر کنید
برای برند خودتون تعریف کنید که چه چیزی به عنوان یک بازدید (impression) توسط ایجنت و یک تبدیل (conversion) توسط ایجنت حساب می‌شه. جریان‌هایی که ایجنت سشن رو شروع می‌کنه، تگ‌گذاری کنید. برای تبدیل‌های کمکی (assisted conversions) که از محیط‌های ایجنتیک شروع میشن، هدف‌گذاری کنید. برای برنامه‌ریزی، این رو به عنوان یک کانال مجزا در نظر بگیرید.
تست‌های کوچک اجرا کنید
سعی کنید یک یا دو صفحه رو برای انتخاب شدن توسط ایجنت و قابلیت خلاصه‌سازی، بهینه کنید. این جریان‌ها رو با ابزارهای تحلیلی ردیابی کنید. اگه برنامه‌های آزمایشی یا یکپارچه‌سازی‌های اولیه‌ای با مرورگرهای ایجنتیک وجود داره، تو لیستشون ثبت‌نام کنید و سریع یاد بگیرید. برای درک فضای رقابتی، خوبه که ببینید Atlas و Comet در مقایسه با مرورگرهای فعلی با چه سرعتی دارن محبوب میشن. منابع مربوط به سهم بازار فعلی در ادامه اومده.
چرا زمان‌بندی مهمه؟
ما دیدیم که مرورگرها وقتی یک نیاز جدید رو برآورده می‌کنن، با چه سرعتی می‌تونن رشد کنن. گوگل کروم رو در سال ۲۰۰۸ عرضه کرد. در عرض یک سال، داشت از نمودارها بالا می‌رفت. وب‌سایت Ars Technica در ۱۱ دسامبر ۲۰۰۸، عرضه نسخه ۱.۰ کروم رو پوشش داد. بیانیه مطبوعاتی StatCounter میگه که کروم در ژوئن ۲۰۱۱ از سهم بازار ۲۰ درصدی در سراسر جهان عبور کرد، در حالی که این رقم در ژوئن ۲۰۰۹ فقط ۲.۸ درصد بود. تا می ۲۰۱۲، StatCounter گزارش داد که کروم برای اولین ماه کامل، از اینترنت اکسپلورر پیشی گرفته. داده‌های سالانه StatCounter برای سال ۲۰۱۲ نشون میده که کروم ۳۱.۴۲٪، اینترنت اکسپلورر ۲۶.۴۷٪ و فایرفاکس ۱۸.۸۸٪ سهم بازار رو در اختیار داشتن.
فایرفاکس هم در اوایل دهه ۲۰۰۰ شروع سریعی داشت. موزیلا در آوریل ۲۰۰۵ اعلام کرد که فایرفاکس ۵۰ میلیون بار دانلود شده و تا اکتبر همون سال، یعنی کمتر از یک سال بعد از نسخه ۱.۰، این عدد به ۱۰۰ میلیون رسید. گزارش‌های اون زمان سهم بازار فایرفاکس رو تا اواخر سال ۲۰۰۵ حدود ۹ تا ۱۰ درصد و تا اواسط سال ۲۰۰۸، ۱۸ درصد تخمین می‌زدن.
مایکروسافت اج دیرتر وارد بازی شد. اج در ابتدا در سال ۲۰۱۵ عرضه شد و بعد در ژانویه ۲۰۲۰ بر پایه کرومیوم بازسازی و دوباره عرضه شد. وضعیت اج نوسان داشته. گزارش‌های اخیر به نقل از StatCounter میگن که اج در تابستان ۲۰۲۵ بخشی از سهم بازار دسکتاپ خودش رو از دست داده.
برای یک نگاه کلی به وضعیت فعلی بازار، آمار جهانی StatCounter برای سپتامبر ۲۰۲۵ نشون میده که کروم حدود ۷۱.۸٪، سافاری حدود ۱۳۹٪، اج حدود ۴.۷٪، فایرفاکس حدود ۲.۲٪، Samsung Internet حدود ۱.۹٪ و اپرا حدود ۱.۷٪ از سهم بازار رو در اختیار دارن.
این تاریخچه به ما چه می‌گوید؟
هر تغییر بزرگ در دنیای مرورگرها با یک وعده روشن همراه بود. نت‌اسکیپ وب رو در دسترس همه قرار داد. اینترنت اکسپلورر اون رو با سیستم‌عامل یکپارچه کرد. فایرفاکس وب رو امن‌تر و خصوصی‌تر کرد. کروم اون رو سریع‌تر و قابل‌اعتمادتر کرد. هر پیشرفت بزرگی، قابلیت‌های جدید رو با اعتماد ترکیب می‌کرد. این الگو اینجا هم تکرار خواهد شد.
مرورگرهای ایجنتیک تنها در صورتی می‌تونن فراگیر بشن که هم کارایی و هم امنیت خودشون رو ثابت کنن. اون‌ها باید کارها رو سریع‌تر و دقیق‌تر از انسان‌ها انجام بدن، بدون اینکه ریسک‌های جدیدی به وجود بیارن. تحقیقات امنیتی در مورد Comet نشون میده که وقتی این تعادل به هم می‌خوره، چه اتفاقی میفته. اگه کاربرا وب‌گردی با ایجنت‌ها رو غیرقابل‌پیش‌بینی یا ناامن بدونن، سرعت پذیرش اون‌ها کم می‌شه. اما اگه ببینن که در زمانشون صرفه‌جویی می‌کنه و قابل‌اعتماده، سرعت پذیرش بالا می‌ره. تاریخ نشون میده که اعتماد، و نه فقط جدید بودن، منحنی رشدی رو می‌سازه که یک ایده آزمایشی رو به یک استاندارد تبدیل می‌کنه.
برای بازاریاب‌ها، این یعنی کار شما به طور فزاینده‌ای در سیستم‌هایی انجام خواهد شد که اعتماد و شفافیت در اون‌ها یک پیش‌نیازه. ایجنت‌ها به اطلاعات بدون ابهام، مارکاپ‌های یکپارچه و مجوزهایی نیاز دارن که به وضوح بگه محتوای شما چطور می‌تونه مورد استفاده مجدد قرار بگیره. برندهایی که این کار رو آسون کنن، ایندکس میشن، ازشون نقل‌قول می‌شه و توصیه میشن. برندهایی هم که کار رو سخت کنن، از این سطح جدید محو خواهند شد، حتی قبل از اینکه بفهمن چنین چیزی وجود داره.
چطور برند خود را برای وب‌گردی ایجنتیک آماده کنیم؟
رویکرد خودتون رو ساده و منظم نگه دارید. کاری کنید که بهترین محتوای شما به راحتی قابل انتخاب، خلاصه‌سازی و اجرا باشه. اون رو کاملاً ساختاریافته کنید، داده‌ها رو تازه نگه دارید و مطمئن بشید هر چیزی که منتشر می‌کنید، وقتی از زمینه اصلی خودش خارج می‌شه، به تنهايی هم معنادار و کامل باشه. به ایجنت‌ها قطعه‌های تمیز و دقیقی از محتوا بدید که بتونن بدون ریسک ارائه نادرست، اون‌ها رو به کار ببرن.
داده‌ها و سیگنال‌هایی رو که به ایجنت‌ها اجازه میده با شما کار کنن، در دسترسشون قرار بدید. APIها، فیدها و اطلاعات محصول قابل خواندن برای ماشین، حدس و گمان رو کم می‌کنه. اگه ایجنت‌ها بتونن موجودی، قیمت یا موقعیت مکانی رو از یک فید قابل اعتماد تأیید کنن، برند شما به یک جزء قابل‌اتکا در جریان کاری خودکار کاربر تبدیل می‌شه. این کار رو با مجوزهای واضح در مورد نحوه نمایش یا اجرای داده‌هاتون همراه کنید تا پلتفرم‌ها دلیلی داشته باشن که شما رو بدون ترس از مشکلات قانونی، در نتایجشون شامل کنن.
فعالیت‌های انجام شده توسط ایجنت رو به عنوان یک کانال بازاریابی مجزا در نظر بگیرید. براش اسم بذارید، اندازه‌گیریش کنید و براش بودجه در نظر بگیرید. شما هنوز در ابتدای راه هستید، پس معیارهاتون با یادگیری بیشتر تغییر می‌کنه، اما خودِ عملِ اندازه‌گیری، شما رو مجبور می‌کنه سوالات بهتری در مورد معنای دیده شدن و تبدیل بپرسید، وقتی که مرورگرها کارها رو برای کاربرا انجام میدن. اولین تیم‌هایی که این کانال رو رسمی کنن، خیلی قبل از اینکه رقبا متوجه تغییر ترافیک بشن، اقتصاد این کانال رو درک خواهند کرد.
و در آخر، تحولات پلتفرم‌ها رو از نزدیک دنبال کنید. هر نسخه جدید از Atlas متعلق به OpenAI و Comet متعلق به Perplexity رو زیر نظر داشته باشید. واکنش گوگل رو در حین ادغام عمیق‌تر Gemini با کروم و جستجو دنبال کنید. سرعت این تغییرات آشنا به نظر می‌رسه (مثل رقابت مرورگرها در اواخر دهه ۲۰۰۰)، اما پیامدهای اون بزرگ‌تر خواهد بود. وقتی مرورگر به یک ایجنت تبدیل می‌شه، فقط وب رو نمایش نمیده؛ بلکه در اون نقش یک واسطه رو بازی می‌کنه. هر کسب‌وکاری که به کشف شدن، اعتماد یا تبدیل وابسته است، این تغییر رو حس خواهد کرد.
حرف آخر
مرورگرهای ایجنتیک جایگزین بازاریابی نمی‌شن، اما نحوه جریان پیدا کردن توجه، اعتماد و اقدام رو در فضای آنلاین تغییر شکل میدن. برنده‌های این بازی، برندهایی خواهند بود که مثل یکپارچه‌سازان سیستم (system integrators) فکر می‌کنن (داده‌های شفاف، محتوای ساختاریافته و اطلاعات قابل اعتماد)؛ چون این‌ها مصالحی هستن که ایجنت‌ها باهاشون کار می‌کنن. ما الان در لحظات اولیه، درست قبل از نقطه عطف قرار داریم؛ زمانی برای آزمایش کردن، وقتی که ریسک پایینه و دیده شدن هنوز در دستان شماست.
تاریخ نشون میده که وقتی مرورگرها تکامل پیدا می‌کنن، وب هم به دنبال اون‌ها حرکت می‌کنه. این بار، وب فقط صفحات رو نمایش نخواهد داد، بلکه فکر می‌کنه، تصمیم می‌گیره و عمل می‌کنه. وظیفه شما اینه که مطمئن بشید وقتی این کار رو می‌کنه، به نفع شما عمل می‌کنه.
با نگاهی به آینده، حتی یک نرخ پذیرش متوسط ۱۰ تا ۱۵ درصدی برای مرورگرهای ایجنتیک در عرض سه سال، یکی از سریع‌ترین تغییرات پارادایم از زمان عرضه کروم رو رقم خواهد زد. برای بازاریاب‌ها، این مقیاس به این معنیه که لایه ایجنت به یک کانال قابل اندازه‌گیری تبدیل می‌شه و هر انتخاب بهینه‌سازی که الان انجام میدید – اینکه داده‌های شما چطور ساختاریافته، محتوای شما چطور خلاصه‌سازی شده و اعتماد چطور سیگنال داده می‌شه – تأثیرش رو در آینده چند برابر خواهد کرد.
پاسخی بگذارید